1 00:00:01,117 --> 00:00:05,388 We genieten al een aantal jaren van The Inside Story. 2 00:00:05,488 --> 00:00:10,193 Het heeft ons echt geholpen om een aantal studenten wat beter te leren kennen... 3 00:00:10,293 --> 00:00:13,963 om hun ’inside story’ te weten te komen. 4 00:00:14,064 --> 00:00:17,467 Laten we dus genieten van The Inside Story... 5 00:00:17,567 --> 00:00:23,640 gepresenteerd door een van de leraren van Gilead, broeder Richard Chilton. 6 00:00:25,075 --> 00:00:28,111 We hebben allemaal een verhaal. 7 00:00:28,211 --> 00:00:31,081 Maar hoe wordt dat verhaal geschreven? 8 00:00:31,181 --> 00:00:35,585 Een letterlijk boek heeft een begin, een midden en een eind. 9 00:00:35,685 --> 00:00:38,822 En tegen de tijd dat we dat boek in onze handen hebben... 10 00:00:38,922 --> 00:00:43,259 is elk hoofdstuk uitgebreid geanalyseerd en vastgelegd. 11 00:00:43,359 --> 00:00:47,764 Het verhaal is af, klaar. 12 00:00:47,864 --> 00:00:49,632 Maar hoe zit het met ons? 13 00:00:49,733 --> 00:00:55,739 Heb jij wel eens het gevoel dat jouw verhaal al zo’n beetje vastligt, af is? 14 00:00:55,839 --> 00:01:00,343 Dat je de mogelijkheid om dingen te veranderen in je dienst voor Jehovah... 15 00:01:00,443 --> 00:01:03,346 aan je voorbij hebt laten gaan? 16 00:01:03,446 --> 00:01:08,985 Als dat zo is, let dan goed op wat onze gasten vandaag met ons delen... 17 00:01:09,085 --> 00:01:13,590 in deze aflevering van The Inside Story. 18 00:01:40,617 --> 00:01:47,757 Als eerste willen we jullie graag voorstellen aan Tomas en Eva Maruška uit Slowakije. 19 00:01:57,867 --> 00:02:03,239 Tomas en Eva, wat leuk om jullie te gast te hebben bij deze aflevering van The Inside Story. 20 00:02:03,339 --> 00:02:05,108 - Welkom. - Dankjewel. 21 00:02:05,208 --> 00:02:10,380 Jullie zijn allebei opgegroeid in een land waar het werk verboden was. 22 00:02:10,480 --> 00:02:12,816 Kun je ons daar wat over vertellen? 23 00:02:12,916 --> 00:02:16,486 Wij groeiden op in een tijd dat het werk verboden was. 24 00:02:16,586 --> 00:02:21,658 Dat veranderde later in 1989, aan het einde van het jaar. 25 00:02:21,758 --> 00:02:26,629 In 1993, werden we officieel erkend als Jehovah’s Getuigen. 26 00:02:26,729 --> 00:02:30,900 Tijdens het verbod was alles compleet anders dan hoe we het nu gewend zijn. 27 00:02:31,000 --> 00:02:34,504 Er waren bijvoorbeeld geen kringvergaderingen, geen congressen. 28 00:02:34,604 --> 00:02:37,373 En je kon natuurlijk ook niet naar de Koninkrijkszaal. 29 00:02:37,473 --> 00:02:42,278 Maar hoe gaat dat dan met vergaderingen als je niet bij elkaar kunt komen in de Koninkrijkszaal? 30 00:02:42,378 --> 00:02:46,616 Ik kan me nog herinneren dat we in kleine groepjes bij elkaar kwamen... 31 00:02:46,716 --> 00:02:48,952 in huizen van broeders en zusters. 32 00:02:49,052 --> 00:02:51,888 En dat was meestal ’s avonds laat. 33 00:02:51,988 --> 00:02:56,993 Dus als kind was het soms best moeilijk om wakker te blijven tijdens de vergaderingen. 34 00:02:57,093 --> 00:03:01,965 En hoe deden jullie dat onder die omstandigheden met de lectuur? 35 00:03:02,065 --> 00:03:07,570 We konden geen officiële, gedrukte publicaties van de organisatie importeren. 36 00:03:07,670 --> 00:03:09,439 Dat was allemaal verboden. 37 00:03:09,539 --> 00:03:12,475 We hadden wel zelfgedrukte publicaties. 38 00:03:12,575 --> 00:03:16,212 Ik kan me nog goed mijn Bijbelverhalen-boek herinneren. 39 00:03:16,312 --> 00:03:19,649 Daar stonden alleen de verhalen in, maar geen plaatjes. 40 00:03:19,749 --> 00:03:25,288 Dus je moest echt je fantasie gebruiken, jezelf een voorstelling maken van de verhalen. 41 00:03:25,388 --> 00:03:27,156 Zo was dat bij ons thuis ook. 42 00:03:27,457 --> 00:03:30,426 Ja, vertel eens, hoe ging dat in jullie gezin? 43 00:03:30,526 --> 00:03:32,428 Dat was hetzelfde, denk ik. 44 00:03:32,528 --> 00:03:35,965 Mijn ouders waren betrokken bij het maken van lectuur. 45 00:03:36,065 --> 00:03:39,202 Die werd getypt of gefotografeerd. 46 00:03:39,302 --> 00:03:43,406 Toen jullie nog klein waren en onder die omstandigheden opgroeiden... 47 00:03:43,506 --> 00:03:47,610 mochten jullie toen in die kamers komen, waar de lectuur gemaakt werd? 48 00:03:47,710 --> 00:03:49,879 We waren als kinderen heel nieuwsgierig. 49 00:03:49,979 --> 00:03:53,383 Dus natuurlijk probeerden we erachter te komen wat daar gebeurde. 50 00:03:53,483 --> 00:03:57,820 We noemden het de geheime kamer omdat alles daarbinnen geheim was... 51 00:03:57,921 --> 00:04:00,924 al die apparatuur om de lectuur te maken en zo. 52 00:04:01,024 --> 00:04:03,626 Met een simpele camera werd een foto gemaakt... 53 00:04:03,726 --> 00:04:07,864 en dan kon de publicatie in een ander formaat worden afgedrukt, kleiner. 54 00:04:07,964 --> 00:04:11,401 Zo was het makkelijker om mee te nemen naar de vergaderingen... 55 00:04:11,501 --> 00:04:14,037 en ook om te verstoppen natuurlijk. 56 00:04:14,137 --> 00:04:20,476 Maar Eva, in jullie gezin ging het om meer dan een geheime kamer op zolder. 57 00:04:20,576 --> 00:04:24,180 Jouw ouders deden namelijk nog iets anders met lectuur. 58 00:04:24,280 --> 00:04:26,349 Kun je daar iets over vertellen? 59 00:04:26,449 --> 00:04:29,652 De lectuur moest natuurlijk op de een of andere manier... 60 00:04:29,752 --> 00:04:33,957 bij de groepen en de families terechtkomen die het moesten gebruiken. 61 00:04:34,057 --> 00:04:40,129 Mijn ouders verstopten de lectuur in de rugleuning van de achterbank van de auto... 62 00:04:40,229 --> 00:04:41,664 achter de rugleuning. 63 00:04:41,764 --> 00:04:45,301 Wisten jij en de andere kinderen dat die lectuur in de auto verstopt was? 64 00:04:45,401 --> 00:04:49,005 Nee, we hadden geen idee. Dat konden ze ons echt niet vertellen. 65 00:04:49,105 --> 00:04:51,808 Soms verstopten ze het onder onze voeten. 66 00:04:51,908 --> 00:04:54,644 En we zijn met zes kinderen, ik ben de jongste... 67 00:04:54,744 --> 00:04:58,915 dus soms zaten we met vier, vijf of zes op de achterbank van de auto. 68 00:04:59,015 --> 00:05:00,583 Dan zaten we daar geduldig... 69 00:05:00,683 --> 00:05:05,321 en zulke schattige koppies zien er natuurlijk niet uit als smokkelaars. 70 00:05:05,421 --> 00:05:10,493 Je ouders hadden er goed over nagedacht hoe ze iedereen konden beschermen... 71 00:05:10,593 --> 00:05:12,795 en het werk door konden laten gaan. 72 00:05:12,895 --> 00:05:16,332 Het moet bijzonder zijn geweest, om zo op te groeien. 73 00:05:16,432 --> 00:05:22,071 Laten we nu eens hebben over jullie tienerjaren en de tijd daarna. 74 00:05:22,171 --> 00:05:26,009 Hoe hebben de omstandigheden waaronder jullie zijn opgegroeid... 75 00:05:26,109 --> 00:05:32,382 je kijk op pionieren of de volletijddienst in het algemeen beïnvloed? 76 00:05:32,482 --> 00:05:36,986 Toen ik jong was waren er in onze gemeente helemaal geen pioniers... 77 00:05:37,086 --> 00:05:39,188 en in de omgeving maar een paar. 78 00:05:39,288 --> 00:05:46,662 Was er een bepaalde oorzaak voor dat er zo weinig pioniers in jullie gebied waren? 79 00:05:46,763 --> 00:05:52,769 Ik denk dat het even duurde voordat we echt begrepen wat pionieren nou precies inhield. 80 00:05:52,869 --> 00:05:56,472 Soms vonden we andere geestelijke doelen belangrijker... 81 00:05:56,572 --> 00:06:00,343 omdat je tijdens het verbod gewoon niet in het openbaar kon prediken. 82 00:06:00,443 --> 00:06:03,613 Dus het kostte wat tijd voordat we echt begrepen wat het inhield... 83 00:06:03,713 --> 00:06:06,249 en voordat sommigen begonnen met pionieren. 84 00:06:06,349 --> 00:06:11,788 Ik was 16 toen ik voor het eerst een pionier ontmoette en met hem samenwerkte. 85 00:06:11,888 --> 00:06:15,725 Op dat moment waren er drie speciale pioniers aan onze gemeente toegewezen... 86 00:06:15,825 --> 00:06:18,194 een echtpaar en een broeder. 87 00:06:18,294 --> 00:06:21,130 En die broeder woonde bij ons in huis. 88 00:06:21,230 --> 00:06:25,201 Dus voor m’n broer en mij was hij eigenlijk een soort grote broer... 89 00:06:25,301 --> 00:06:27,637 een broer die pionier was. 90 00:06:27,737 --> 00:06:31,374 We konden nu een echte pionier zien, in levenden lijve. 91 00:06:31,474 --> 00:06:34,310 We zagen met eigen ogen wat zijn doelen waren. 92 00:06:34,410 --> 00:06:36,979 En hij bracht heel veel tijd met ons door. 93 00:06:37,080 --> 00:06:43,653 Dus hoe oud was jij Tomas toen je zelf met pionieren begon? 94 00:06:43,753 --> 00:06:49,092 Dat was drie jaar later, ik was toen 19. Ik was de eerste in onze gemeente. 95 00:06:49,192 --> 00:06:53,229 Ik deed m’n best, maar op dat moment had ik niet zoveel ondersteuning. 96 00:06:53,329 --> 00:06:56,666 In onze hele kring waren er maar vier gewone pioniers. 97 00:06:56,833 --> 00:07:01,070 Dus ik had moeite om m’n uren te halen. En er waren nog andere uitdagingen. 98 00:07:01,170 --> 00:07:04,740 Dus na een paar maanden besloot ik te stoppen met pionieren. 99 00:07:04,841 --> 00:07:07,310 Ik dacht dat het meer iets voor anderen was... 100 00:07:07,410 --> 00:07:08,845 niet voor mij. 101 00:07:08,945 --> 00:07:11,914 Hoe zat het met jou Eva? 102 00:07:12,014 --> 00:07:13,616 Eigenlijk had ik nooit… 103 00:07:13,716 --> 00:07:17,420 ik had eigenlijk geen idee wat pionieren echt betekende... 104 00:07:17,520 --> 00:07:20,089 dus ik had niet de behoefte om daarmee te beginnen. 105 00:07:20,189 --> 00:07:24,627 Toen ik de eerste keer begon met pionieren, waren wij al getrouwd. 106 00:07:24,727 --> 00:07:30,666 Ik nam me voor om het een jaar te proberen. En na een jaar stopte ik ook. 107 00:07:30,766 --> 00:07:35,505 Oké. Toen werden jullie volwassen. Wat gebeurde er toen? 108 00:07:35,605 --> 00:07:41,144 Een keerpunt was toen er enkele echtparen als zendelingen aan ons land werden toegewezen. 109 00:07:41,244 --> 00:07:46,048 Zij hadden al jaren gepionierd in andere gemeenten met veel ijverige pioniers. 110 00:07:46,149 --> 00:07:48,284 En die pioniersgeest namen ze mee. 111 00:07:48,384 --> 00:07:52,121 Dit had een hele goede invloed op de gemeenten en de kringen. 112 00:07:52,221 --> 00:07:56,125 Eva, jij had het erover dat toen de zendelingen kwamen... 113 00:07:56,225 --> 00:07:59,529 dat dat een bepaald effect had op de gemeente. 114 00:07:59,629 --> 00:08:01,364 Wil je daar iets over vertellen? 115 00:08:01,464 --> 00:08:05,168 De impact was gigantisch. Onze ogen gingen open. 116 00:08:05,268 --> 00:08:10,306 Ze lieten ons zien wat pionieren was, dat je echt van de dienst kunt genieten. 117 00:08:10,406 --> 00:08:13,442 Ik weet nog hoe enthousiast ze waren voor de velddienst. 118 00:08:13,543 --> 00:08:17,380 Hun enthousiasme was echt aanstekelijk, ook al hadden ze moeite met de taal. 119 00:08:17,480 --> 00:08:20,449 Ze waren Slowaaks aan het leren en ze konden het nog niet goed. 120 00:08:20,550 --> 00:08:24,220 Maar ze hadden oog voor jonge echtparen en daar staken ze veel tijd en energie in. 121 00:08:24,320 --> 00:08:28,925 Ze brachten veel tijd met ons door, niet alleen tijdens de velddienst. 122 00:08:29,025 --> 00:08:31,194 Er ontstonden hechte vriendschappen. 123 00:08:31,294 --> 00:08:35,498 En tot op de dag van vandaag hebben we heel goed contact met ze. 124 00:08:35,598 --> 00:08:40,536 Je zei ook nog iets over wat je van ze geleerd hebt toen je met ze in de velddienst was... 125 00:08:40,636 --> 00:08:42,471 iets waar je heel blij van werd. 126 00:08:42,572 --> 00:08:44,207 Ja, dat was iets heel belangrijks. 127 00:08:44,307 --> 00:08:49,111 Ze lieten ons zien dat we gewoon koffie konden drinken tijdens de velddienst, hele goede Italiaanse koffie. 128 00:08:49,212 --> 00:08:53,616 Geweldig, ze maakten het leuk voor jullie. Wat voor effect had dat? 129 00:08:53,716 --> 00:08:56,786 Nou, later verhuisden we naar een andere gemeente. 130 00:08:56,886 --> 00:09:01,457 En door het voorbeeld van die zendelingen, besloten we om samen te gaan pionieren. 131 00:09:01,557 --> 00:09:09,298 Ik was een jaar of 28, 29 toen we besloten om in het nieuwe dienstjaar te beginnen. 132 00:09:09,398 --> 00:09:13,836 We begrepen nu waarom er altijd wordt gezegd: pioniers maken nieuwe pioniers. 133 00:09:13,936 --> 00:09:18,074 Want binnen twee jaar hadden we 25 of 26 gewone pioniers. 134 00:09:18,174 --> 00:09:19,175 Fantastisch zeg! 135 00:09:19,275 --> 00:09:22,511 En ze waren echt elke dag op de velddienstbijeenkomsten. 136 00:09:22,612 --> 00:09:27,216 Je hoefde dus nooit lang te zoeken naar een velddienstpartner. 137 00:09:27,316 --> 00:09:30,820 Als je in de velddienst ging, had je altijd iemand om mee samen te werken. 138 00:09:30,920 --> 00:09:32,255 En Jehovah zegende het... 139 00:09:32,355 --> 00:09:34,890 want we hadden na een tijdje meerdere Bijbelstudies. 140 00:09:34,991 --> 00:09:36,292 Ik vond het erg spannend. 141 00:09:36,392 --> 00:09:40,763 Maar toen we eenmaal bezig waren merkten we dat Jehovah de pioniers echt zegende. 142 00:09:40,863 --> 00:09:44,900 Wat veranderde er nog meer voor jullie nadat jullie waren begonnen met pionieren? 143 00:09:45,001 --> 00:09:49,538 Nou, er moest wel iets veranderen want ik was erg vermoeid van alles. 144 00:09:49,639 --> 00:09:54,710 Ik moest acht uur per dag werken voor m’n wereldse werk, fulltime dus. 145 00:09:54,810 --> 00:09:59,448 Ik werkte bij een internationaal bedrijf waar iedereen bezig was met z’n carrière... 146 00:09:59,548 --> 00:10:03,886 en alles draaide erom zo veel mogelijk geld te verdienen voor het bedrijf. 147 00:10:03,986 --> 00:10:07,156 Ik was bang om te vragen of ik minder mocht werken. 148 00:10:07,256 --> 00:10:11,894 Niemand vroeg ooit om minder te werken. Hoe meer je werkte hoe beter. 149 00:10:11,994 --> 00:10:13,729 Dus we gingen erover bidden. 150 00:10:13,829 --> 00:10:15,765 En toen ik het uiteindelijk vroeg... 151 00:10:15,865 --> 00:10:19,702 mocht ik ’s morgens gaan werken van acht tot twaalf uur. 152 00:10:19,802 --> 00:10:25,007 Maar de grootste verrassing was, dat ik bijna hetzelfde salaris kreeg als eerst... 153 00:10:25,107 --> 00:10:27,743 dus voor acht uur werken, voor fulltime werk. 154 00:10:27,843 --> 00:10:31,847 Dus eigenlijk kreeg je hetzelfde salaris voor de helft van het werk? 155 00:10:31,947 --> 00:10:34,550 -Precies. -En hoe gebruikte je je extra tijd? 156 00:10:34,650 --> 00:10:37,286 Nou in die tijd kwam er een vertaalkantoor. 157 00:10:37,386 --> 00:10:41,724 En ik hielp met de verbouwing in onze Koninkrijkszaal voor dat vertaalkantoor. 158 00:10:41,824 --> 00:10:45,628 Daarna ging ik commuten om daar technische ondersteuning te geven. 159 00:10:45,728 --> 00:10:47,997 En jij werkte er ook als commuter. 160 00:10:48,097 --> 00:10:52,301 Ik mocht daar helpen bij de catering, met de lunch... 161 00:10:52,401 --> 00:10:55,938 maar dan moest ik er wel zijn voor de lunch begon. 162 00:10:56,038 --> 00:10:58,708 En dat lukte niet met m’n werktijden. 163 00:10:58,808 --> 00:11:04,647 Dus ik moest weer naar m’n baas om te vragen of ik vroeger op de ochtend mocht beginnen. 164 00:11:04,747 --> 00:11:09,318 Dus ik stond om half vijf ’s ochtends op en werkte dan tot tien uur. 165 00:11:09,418 --> 00:11:15,224 Toen ik ook hiervoor toestemming kreeg, was het wel duidelijk dat Jehovah ons hielp... 166 00:11:15,324 --> 00:11:19,695 want waar ik werkte was dit echt niet gebruikelijk. 167 00:11:19,795 --> 00:11:24,400 Dankzij die verandering had je dus alle tijd voor je toewijzing op het vertaalkantoor. 168 00:11:24,500 --> 00:11:26,936 -Precies, dat klopt. -Wat gebeurde er daarna? 169 00:11:27,036 --> 00:11:29,372 We hadden het erg naar onze zin in de pioniersdienst. 170 00:11:29,472 --> 00:11:34,110 We hadden de velddienst en we deden wat werk voor Bethel, voor het vertaalkantoor... 171 00:11:34,210 --> 00:11:37,380 en we hadden het gevoel dat we best druk waren met ons werk... 172 00:11:37,480 --> 00:11:39,348 en dat we hielpen waar we konden. 173 00:11:39,448 --> 00:11:41,484 Dus we hadden meer dan genoeg te doen. 174 00:11:41,584 --> 00:11:45,788 Maar toen besloten we ons aan te melden voor de School voor Koninkrijkspredikers. 175 00:11:45,888 --> 00:11:48,791 Er was een congres waar we een stel van Bethel ontmoetten... 176 00:11:48,891 --> 00:11:50,993 en de broeder stelde ons een vraag. 177 00:11:51,093 --> 00:11:55,364 We weten het nog heel goed: Zouden jullie overal willen dienen? 178 00:11:55,464 --> 00:11:58,134 En wij zeiden: Natuurlijk willen we dat. 179 00:11:58,234 --> 00:12:01,771 Toen vroeg hij: Wat denken jullie van Betheldienst? 180 00:12:01,871 --> 00:12:04,573 Daar hadden we eigenlijk nooit over nagedacht. 181 00:12:04,673 --> 00:12:06,409 Het overviel ons een beetje. 182 00:12:06,509 --> 00:12:10,446 Maar toen we erover gingen nadenken en het in gebed voorlegden... 183 00:12:10,546 --> 00:12:14,183 besloten we om onze formulieren voor Bethel in te vullen. 184 00:12:14,283 --> 00:12:19,722 En tot onze verrassing werden we een paar maanden later al uitgenodigd om te komen. 185 00:12:19,822 --> 00:12:25,728 En hoe oud waren jullie ongeveer toen jullie uiteindelijk voor Bethel werden uitgenodigd? 186 00:12:25,828 --> 00:12:29,365 Ik was 31 of 32. 187 00:12:29,465 --> 00:12:31,233 -Ok. -En zij was jonger. 188 00:12:31,333 --> 00:12:36,071 Ok, zij was jonger. Laten we het daar maar bij houden. 189 00:12:36,172 --> 00:12:38,974 Als je nu terugkijkt op jullie leven... 190 00:12:39,074 --> 00:12:43,746 wat vind je van de veranderingen die jullie in je dienst voor Jehovah hebben aangebracht? 191 00:12:43,846 --> 00:12:48,384 We hebben geen moment spijt gehad van die beslissingen om geestelijke doelen te stellen. 192 00:12:48,484 --> 00:12:52,421 Pionieren, werken voor het vertaalkantoor of Betheldienst. 193 00:12:52,521 --> 00:12:56,725 Misschien zouden we één ding anders doen, we zouden denk ik eerder zijn begonnen. 194 00:12:56,826 --> 00:12:58,227 Zeker weten. 195 00:12:58,327 --> 00:13:01,564 Er zijn er denk ik wel meer die er zo over denken. 196 00:13:01,664 --> 00:13:04,800 Maar we zijn blij dat jullie die aanpassingen hebben gedaan. 197 00:13:04,900 --> 00:13:08,204 En het is duidelijk dat Jehovah jullie daarvoor heeft gezegend. 198 00:13:08,304 --> 00:13:11,740 Heel erg bedankt dat jullie je verhaal met ons hebben willen delen. 199 00:13:11,841 --> 00:13:13,809 Het heeft ons echt aangemoedigd. 200 00:13:13,909 --> 00:13:16,078 -Nogmaals bedankt. -Graag gedaan. 201 00:13:23,118 --> 00:13:29,058 Onze volgende gasten zijn José en Andreina Peláez. 202 00:13:40,269 --> 00:13:45,641 Welkom bij The Inside Story van klas 152 van Gilead. 203 00:13:45,741 --> 00:13:49,345 Hadden jullie ooit gedacht dat die woorden tegen jullie gezegd zouden worden? 204 00:13:49,445 --> 00:13:51,480 -Nee. -Nee, nooit. 205 00:13:52,448 --> 00:13:56,185 Eigenlijk was Gilead voor ons een grote verrassing. 206 00:13:56,285 --> 00:13:59,622 Het is absoluut iets wat we nooit hadden verwacht. 207 00:13:59,955 --> 00:14:03,092 We vinden het heel leuk dat jullie hier zijn. 208 00:14:03,726 --> 00:14:07,429 Jullie zijn hier gekomen vanuit Bethel, Peru. 209 00:14:07,530 --> 00:14:11,734 Maar daarvoor woonden jullie in Montreal in Canada. 210 00:14:11,800 --> 00:14:13,302 Leg dat eens uit. 211 00:14:13,402 --> 00:14:18,607 Ik ben geboren in Caracas in Venezuela. Daar ben ik in de waarheid gekomen. 212 00:14:18,707 --> 00:14:22,077 Toen ik geboren werd was mijn oma al een Getuige. 213 00:14:22,177 --> 00:14:24,280 Dus zij leerde mij de waarheid kennen. 214 00:14:24,380 --> 00:14:28,984 Later werd m’n moeder ook gedoopt en voedde zij mij op in de waarheid. 215 00:14:29,084 --> 00:14:33,155 Toen ik tien was verhuisde ons gezin naar Montreal in Canada... 216 00:14:33,255 --> 00:14:39,695 met ons vieren: m’n moeder, m’n broertje, m’n stiefvader, die geen getuige was, en ik. 217 00:14:39,795 --> 00:14:45,968 Dus jullie gingen van Caracas in Venezuela naar Montreal in Canada toen je tien was. 218 00:14:46,068 --> 00:14:48,871 Hoe kwam jij in Montreal terecht, José? 219 00:14:48,971 --> 00:14:51,373 Ik ben geboren in Lima, in Peru. 220 00:14:51,473 --> 00:14:54,009 En ik hoorde als kind over Jehovah. 221 00:14:54,109 --> 00:14:59,248 De Getuigen kwamen bij ons thuis en sommigen van m’n oudere broers hadden zelfs Bijbelstudie. 222 00:14:59,348 --> 00:15:04,119 Toen ik een tiener was besloten m’n ouders vanwege de politieke en economische situatie... 223 00:15:04,219 --> 00:15:07,256 te verhuizen naar Canada, naar de stad Montreal. 224 00:15:07,356 --> 00:15:11,160 M’n oudere broer woonde al in Canada en hij was al een Getuige. 225 00:15:11,260 --> 00:15:16,298 Maar verdrietig genoeg, al een paar maanden nadat we waren aangekomen, stierf m’n vader. 226 00:15:16,398 --> 00:15:19,802 -Wat verdrietig voor je. -Ja, heel verdrietig. 227 00:15:19,902 --> 00:15:22,671 Dus m’n moeder en ik woonden bij m’n broer. 228 00:15:22,771 --> 00:15:26,709 De gemeente was toen een grote hulp om vorderingen te maken richting de doop. 229 00:15:26,809 --> 00:15:29,745 Dus ik stelde me ten doel om Jehovah te gaan dienen. 230 00:15:29,845 --> 00:15:35,584 En later, precies op het goede moment, ontmoette ik Andreina en ik trouwde met haar. 231 00:15:35,684 --> 00:15:39,221 En wat deden jullie nadat jullie getrouwd waren? 232 00:15:39,321 --> 00:15:42,458 Toen we trouwden pionierden we nog niet. 233 00:15:42,558 --> 00:15:47,096 Maar we hadden het er wel over. We wilden ons graag beschikbaar stellen. 234 00:15:47,196 --> 00:15:51,500 Wat deden jullie toen jullie nog niet in de pioniersdienst waren? 235 00:15:51,600 --> 00:15:57,206 We werkten allebei fulltime en we hadden een comfortabel leventje. 236 00:15:57,306 --> 00:16:01,176 We hadden veel plezier in ons werk, ons werelds werk. 237 00:16:01,276 --> 00:16:04,313 Maar het plan om te gaan pionieren was er nog. 238 00:16:04,413 --> 00:16:09,385 Het was een doel dat ik ooit had, maar we hadden nog een lange weg te gaan. 239 00:16:09,485 --> 00:16:15,758 Je vertelde me dat je ongeveer 16 was toen je je voor het eerst ten doel stelde om te pionieren. 240 00:16:15,858 --> 00:16:16,825 Klopt. 241 00:16:16,925 --> 00:16:22,064 Hoe oud was je toen je daadwerkelijk begon met pionieren? 242 00:16:22,164 --> 00:16:27,136 Toen ik begon was ik ongeveer 28 jaar oud. 243 00:16:27,236 --> 00:16:29,605 Ik was in de 30 toen ik begon. 244 00:16:29,705 --> 00:16:33,208 Zoals ik al eerder zei, we wilden heel graag meer voor Jehovah doen. 245 00:16:33,308 --> 00:16:36,879 Maar er waren verschillende uitdagingen waar we mee te maken hadden... 246 00:16:36,979 --> 00:16:39,548 en verschillende dingen die we aan moesten passen. 247 00:16:39,648 --> 00:16:44,553 Maar op het moment dat we onze dienst wilden uitbreiden, gebeurde er iets belangrijks. 248 00:16:44,653 --> 00:16:47,423 John Pappino was toen onze kringopziener... 249 00:16:47,523 --> 00:16:52,961 en hij en z’n vrouw Carla moedigden ons heel erg aan om te beginnen met pionieren. 250 00:16:53,062 --> 00:16:55,831 Ze waren echt een aanmoediging voor ons. 251 00:16:57,166 --> 00:17:02,438 Ik weet nog dat we altijd met ze in de velddienst gingen, in de week dat ze onze gemeente bezochten... 252 00:17:02,538 --> 00:17:05,174 en dan gingen we altijd samen koffie drinken. 253 00:17:05,274 --> 00:17:12,081 We genoten dan van de ervaringen die ze vertelden en we zagen hoe enthousiast ze waren. 254 00:17:12,181 --> 00:17:15,484 Na elk bezoek, tijdens onze gezinsaanbidding... 255 00:17:15,584 --> 00:17:19,354 bespraken we dan hoe we ons leven konden vereenvoudigen. 256 00:17:19,455 --> 00:17:24,493 Want daar ging het om: we moesten ons leven vereenvoudigen. 257 00:17:24,593 --> 00:17:28,363 Dus we besloten om in de vaste hulppioniersdienst te gaan. 258 00:17:28,464 --> 00:17:32,334 En uiteindelijk begonnen we aan een nieuw hoofdstuk in ons leven: 259 00:17:32,434 --> 00:17:34,036 we gingen pionieren. 260 00:17:34,136 --> 00:17:38,574 Oké, jij was in de 30 en jij in de 20... 261 00:17:38,674 --> 00:17:43,178 en door die aanmoediging begonnen jullie met pionieren, dat is heel mooi. 262 00:17:43,278 --> 00:17:46,048 Toen jullie eenmaal begonnen waren met pionieren... 263 00:17:46,148 --> 00:17:50,252 ontstond toen al direct de wens om te gaan dienen waar de behoefte groter is? 264 00:17:50,352 --> 00:17:52,855 Nee hoor, totaal niet. 265 00:17:52,955 --> 00:17:57,459 Ik bedoel, we dachten altijd dat dienen in een ander land... 266 00:17:57,559 --> 00:18:01,697 of waar de behoefte groter is, zelfs in ons eigen land... 267 00:18:01,797 --> 00:18:05,901 iets uit het Jaarboek was, niet iets voor ons. 268 00:18:06,001 --> 00:18:11,173 En we dachten dat het voor ons een gepasseerd station was om zoiets te doen. 269 00:18:11,273 --> 00:18:14,610 Dat was niet iets voor ons, dachten we. 270 00:18:14,710 --> 00:18:17,212 Precies, zo was het. 271 00:18:17,312 --> 00:18:23,152 We dachten vaak dat wij te lang hadden gewacht om te beginnen met pionieren. 272 00:18:23,252 --> 00:18:27,456 Dus het idee om in een ander land te gaan dienen kwam niet bij ons op. 273 00:18:27,556 --> 00:18:34,196 Maar weet je, John Pappino en z’n vrouw bleven ons aanmoedigen om geestelijke doelen te stellen. 274 00:18:34,296 --> 00:18:41,270 Je had het erover dat broeder Pappino jullie een illustratie vertelde… 275 00:18:41,370 --> 00:18:42,171 Ja. 276 00:18:42,271 --> 00:18:44,973 die jullie echt aan het denken zette. Wat was dat? 277 00:18:45,073 --> 00:18:46,241 Ja, klopt. 278 00:18:46,341 --> 00:18:50,245 Als we het erover hadden om te gaan verhuizen... 279 00:18:50,345 --> 00:18:53,816 zagen we altijd beren op de weg... 280 00:18:53,916 --> 00:18:58,453 ondanks dat we eigenlijk al besloten hadden om te gaan. 281 00:18:58,554 --> 00:19:02,558 Dus ik vertelde broeder Pappino over de zorgen die we hadden. 282 00:19:02,658 --> 00:19:05,727 En toen vertelde hij me een illustratie. 283 00:19:05,828 --> 00:19:09,231 Hij zei: Stel je dit voor: 284 00:19:09,331 --> 00:19:12,634 Een vader, en voor hem staat een tafel. 285 00:19:12,734 --> 00:19:16,605 Op die tafel staat z’n kind, een kindje van twee. 286 00:19:16,705 --> 00:19:20,609 En dan, ineens, springt dat kind van de tafel. 287 00:19:20,709 --> 00:19:24,146 Toen vroeg hij me: Wat denk je dat die vader doet? 288 00:19:24,246 --> 00:19:30,018 Ik zei: Nou, ik denk dat die z’n kind vastgrijpt om te voorkomen dat het zich pijn doet. 289 00:19:30,118 --> 00:19:34,857 En toen zei hij: Exact, dat is precies wat Jehovah voor jullie gaat doen... 290 00:19:34,957 --> 00:19:38,627 als jullie de stap zetten om naar Peru te gaan. 291 00:19:38,727 --> 00:19:41,430 Die illustratie hielp ons echt. 292 00:19:41,530 --> 00:19:47,636 Het gaf ons de moed, zou je kunnen zeggen om de knoop door te hakken en naar Peru te gaan. 293 00:19:47,736 --> 00:19:52,608 Die illustratie zette jullie echt aan het denken over jullie beslissing. 294 00:19:52,708 --> 00:19:56,278 Zoals hij al zei, hadden we allerlei zorgen. 295 00:19:56,378 --> 00:19:59,181 Dan hadden we ook nog onze families in Canada. 296 00:19:59,281 --> 00:20:02,251 We waren nog nooit zo ver bij ze weg geweest. 297 00:20:02,351 --> 00:20:05,888 Maar de aanmoediging die we kregen maakte veel indruk op ons. 298 00:20:05,988 --> 00:20:11,793 Natuurlijk noemden we het ook in onze gebeden. En uiteindelijk gingen we ervoor. 299 00:20:11,894 --> 00:20:17,299 Maar het ging allemaal niet zo makkelijk. We moesten nog wel wat dingen aanpassen. 300 00:20:17,399 --> 00:20:21,203 Maar broeder Pappino bleef ons steeds aanmoedigen. 301 00:20:21,303 --> 00:20:25,140 Hij zei: Probeer het gewoon een jaar of twee. 302 00:20:25,240 --> 00:20:28,710 Als het dan niks voor jullie is, dan kun je altijd terugkomen. 303 00:20:28,810 --> 00:20:31,146 Dan weet je in ieder geval wat het is. 304 00:20:31,246 --> 00:20:36,118 Maakte dat verschil voor jullie? Dat hij jullie een ander perspectief bood... 305 00:20:36,218 --> 00:20:38,954 dat je het ook gewoon een jaar of twee kon proberen? 306 00:20:39,054 --> 00:20:41,156 Heeft dat jullie beslissing beïnvloed? 307 00:20:41,256 --> 00:20:43,058 Ja, zeker wel. 308 00:20:43,158 --> 00:20:49,464 Het idee van verhuizen was best overweldigend. Het was een grote stap voor ons. 309 00:20:49,564 --> 00:20:54,703 De gedachte dat we gewoon voor een jaartje gingen, om het uit te proberen... 310 00:20:54,803 --> 00:20:57,773 nam onze zorgen eigenlijk weg. 311 00:20:57,873 --> 00:21:00,609 Dat was een goede suggestie voor ons. 312 00:21:00,709 --> 00:21:03,011 Daarom besloten we om het te doen. 313 00:21:03,111 --> 00:21:06,114 We veranderden wat dingen in ons leven, in ons werk. 314 00:21:06,214 --> 00:21:10,252 We verkochten onze spullen en we prikten een datum. 315 00:21:10,352 --> 00:21:13,055 We hadden nu een datum. We zeiden: 316 00:21:13,155 --> 00:21:19,094 Tegen het einde van het jaar, dat was in 2012, willen we naar Peru vertrekken. 317 00:21:19,194 --> 00:21:23,899 Jullie kwamen aan in Peru en toen, waar gingen jullie naartoe? 318 00:21:23,999 --> 00:21:25,600 We kwamen aan in Lima... 319 00:21:25,701 --> 00:21:28,603 en een paar weken daarna verhuisden we naar Tacna. 320 00:21:28,704 --> 00:21:32,074 Dat is een stad in het zuiden van Peru, aan de grens met Chili. 321 00:21:32,174 --> 00:21:34,543 We namen de bus vanuit Lima naar Tacna. 322 00:21:34,643 --> 00:21:38,480 Het was 22 uur in de bus, een reis van 22 uur. 323 00:21:38,580 --> 00:21:42,784 Het zuiden van Peru is één grote woestijn. Moet je je eens voorstellen: 324 00:21:42,884 --> 00:21:47,222 na vijf, zes, zeven, tien uur rijden zag ik alleen nog maar zand. 325 00:21:47,322 --> 00:21:50,058 Links: alleen maar zand. Rechts: alleen zand. 326 00:21:50,158 --> 00:21:54,296 Achter me: zand, voor me: zand. Ik zei tegen Andreina: Waar zijn we beland? 327 00:21:54,396 --> 00:21:57,966 We hadden geen idee dat Peru zo zou zijn. 328 00:21:58,066 --> 00:22:02,337 Maar uiteindelijk, na 22 uur, zagen we de stad. 329 00:22:02,437 --> 00:22:05,707 We waren er, en het was dus niet alleen maar zand. 330 00:22:05,807 --> 00:22:08,176 Er was zowaar een stad. 331 00:22:08,276 --> 00:22:10,178 En daar zouden we gaan wonen. 332 00:22:10,278 --> 00:22:15,784 Het was vanaf dag één al meteen duidelijk dat Jehovah ons ook daar echt zou gaan helpen. 333 00:22:15,884 --> 00:22:19,221 En toen werd er voor ons een andere deur opengezet. 334 00:22:19,321 --> 00:22:24,159 We mochten naar de Bijbelschool voor Echtparen, zoals dat toen heette. 335 00:22:25,060 --> 00:22:31,299 Dus toen wisten we al dat we langer dan een of twee jaar in Peru zouden blijven. 336 00:22:31,400 --> 00:22:33,835 Dat gebeurde dus ook. 337 00:22:33,935 --> 00:22:37,739 Anderhalf jaar nadat we in Tacna waren aangekomen... 338 00:22:37,839 --> 00:22:40,442 werden we uitgenodigd voor de school. 339 00:22:40,542 --> 00:22:45,781 Daar gingen we dus naartoe. En daarna kregen we een andere toewijzing. 340 00:22:45,881 --> 00:22:51,086 Ja, dat klopt, we kregen de toewijzing om als tijdelijke speciale pioniers te dienen... 341 00:22:51,186 --> 00:22:54,289 in Abancay, in het Andesgebergte in Peru. 342 00:22:54,389 --> 00:22:57,859 Dus jullie gingen van de woestijn naar de bergen? 343 00:22:57,959 --> 00:23:01,430 En hoe lang waren jullie in die toewijzing als speciale pioniers? 344 00:23:01,530 --> 00:23:04,900 -In totaal ongeveer vijf maanden. -Ja. 345 00:23:05,000 --> 00:23:06,134 Waarom zo kort? 346 00:23:06,234 --> 00:23:10,906 Het bijkantoor belde ons later weer om te vertellen dat we een nieuwe toewijzing kregen... 347 00:23:11,006 --> 00:23:12,574 namelijk de kringdienst. 348 00:23:12,674 --> 00:23:15,610 Maar daarvoor moesten we wel verhuizen... 349 00:23:15,710 --> 00:23:17,312 naar Lima. 350 00:23:17,412 --> 00:23:21,416 Dus jullie kregen weer te maken met een verandering van koers. 351 00:23:21,516 --> 00:23:24,519 Hoe lang zaten jullie in de kringdienst in Lima? 352 00:23:26,221 --> 00:23:29,958 We hebben twee jaar in die kring gediend. 353 00:23:31,259 --> 00:23:32,461 Toen belde het bijkantoor... 354 00:23:32,561 --> 00:23:37,365 om te vragen of we de maandag daarop op het bijkantoor konden komen. 355 00:23:37,466 --> 00:23:40,068 Dus we zeiden: Prima, dat lukt wel. 356 00:23:40,168 --> 00:23:43,839 We kunnen maandagochtend op Bethel zijn. Om acht uur zijn we er. 357 00:23:43,939 --> 00:23:45,340 Toen zei hij: 358 00:23:45,440 --> 00:23:49,711 Maar zorg ervoor dat je spullen meeneemt om hier twee weken te kunnen blijven. 359 00:23:49,811 --> 00:23:50,779 Twee weken? 360 00:23:50,879 --> 00:23:52,881 Wat dacht je toen ze dat vroegen? 361 00:23:52,981 --> 00:23:55,617 We hadden echt geen idee. 362 00:23:55,717 --> 00:23:57,619 -Voor opleiding zeiden ze. -Ja. 363 00:23:57,719 --> 00:24:00,288 Dus we gingen, twee weken. 364 00:24:00,388 --> 00:24:06,695 En toen, na twee weken, vroegen ze ons om nog een maandje langer te blijven. 365 00:24:06,795 --> 00:24:12,167 Een maand werd twee maanden, twee maanden werd zes maanden. 366 00:24:12,267 --> 00:24:16,338 En toen dat allemaal zo ging, dacht ik: Wacht eens even... 367 00:24:16,438 --> 00:24:20,142 twee weken, een maand, twee maanden, zes maanden... 368 00:24:20,242 --> 00:24:23,311 begin ik nog met Betheldienst terwijl ik al dik in de veertig ben? 369 00:24:23,411 --> 00:24:25,247 -Ja. -Dus dat was wel een verrassing. 370 00:24:25,347 --> 00:24:26,381 En na zes maanden... 371 00:24:26,481 --> 00:24:27,949 maar vertel jij dat maar. 372 00:24:28,049 --> 00:24:32,854 Ja, na zes maanden kregen we een brief dat Bethel onze nieuwe toewijzing was. 373 00:24:32,954 --> 00:24:35,957 We konden het niet geloven. Ik bedoel... 374 00:24:36,057 --> 00:24:39,628 zoals hij al zei, we waren eigenlijk al te oud. 375 00:24:39,728 --> 00:24:44,132 Op onze leeftijd begin je normaal gesproken niet meer met Betheldienst. 376 00:24:44,232 --> 00:24:47,335 En hoe lang dienen jullie nu al op Bethel in Peru? 377 00:24:47,435 --> 00:24:49,104 We zitten er nu zes jaar. 378 00:24:49,204 --> 00:24:54,609 Zes jaar, hoe lang is het dan geleden dat jullie uit Montreal zijn vertrokken? 379 00:24:54,709 --> 00:24:56,378 Bijna tien jaar. 380 00:24:56,478 --> 00:24:58,480 Zou broeder Pappino dit hebben voorzien denk je... 381 00:24:58,580 --> 00:25:01,650 toen hij jullie aanmoedigde om het gewoon een jaartje of twee te proberen? 382 00:25:01,750 --> 00:25:06,388 Hij wist absoluut dat we veel mooie dingen zouden meemaken in Peru. 383 00:25:06,488 --> 00:25:10,258 Ik denk dat dat het beste advies was dat hij ons kon geven... 384 00:25:10,358 --> 00:25:13,595 om het gewoon een of twee jaar te proberen... 385 00:25:13,695 --> 00:25:16,031 en te kijken hoe het zou gaan. 386 00:25:16,131 --> 00:25:18,133 We zijn nu tien jaar verder. 387 00:25:18,233 --> 00:25:22,871 Als je nu terugkijkt op al die veranderingen... 388 00:25:22,971 --> 00:25:26,775 wat vind je dan van de beslissingen die jullie hebben genomen? 389 00:25:26,875 --> 00:25:30,445 We hebben geen enkele spijt van die beslissingen. 390 00:25:30,545 --> 00:25:34,616 We zijn er heel dankbaar voor dat onze beide families... 391 00:25:34,716 --> 00:25:37,352 ons vanaf het begin hebben gesteund. 392 00:25:37,452 --> 00:25:43,959 Ook het voorbeeld van andere broeders en zusters zoals John en Carla Pappino, alles. 393 00:25:44,059 --> 00:25:47,028 We hebben echt Jehovah’s leiding gevoeld. 394 00:25:47,128 --> 00:25:52,901 Weet je hij heeft ons gezegend op manieren die we nooit hadden kunnen bedenken... 395 00:25:53,001 --> 00:25:55,937 al die nieuwe hoofdstukken in ons leven. 396 00:25:56,037 --> 00:25:58,573 We zijn echt heel dankbaar. 397 00:25:59,708 --> 00:26:01,443 We zijn enorm dankbaar... 398 00:26:01,543 --> 00:26:06,014 voor al die broeders en zusters die ons hebben geholpen. 399 00:26:06,881 --> 00:26:11,886 En zoals Andreina al zei, we hebben nergens spijt van. 400 00:26:11,987 --> 00:26:14,923 We zijn misschien wel wat laat begonnen... 401 00:26:15,023 --> 00:26:19,728 maar Jehovah wist wat voor ons het goede moment was. 402 00:26:19,828 --> 00:26:24,299 En terugkijkend kunnen we alleen maar ontzettend blij... 403 00:26:24,399 --> 00:26:27,669 en dankbaar zijn voor al die zegeningen. 404 00:26:29,004 --> 00:26:31,273 Alle eer gaat naar Jehovah. 405 00:26:31,373 --> 00:26:33,275 En we zijn ervan overtuigd... 406 00:26:33,375 --> 00:26:37,412 dat het nooit te laat is om je dienst uit te breiden. 407 00:26:37,512 --> 00:26:39,848 We zijn heel trots op jullie... 408 00:26:39,948 --> 00:26:43,418 dat je die veranderingen in jullie leven hebben aangebracht. 409 00:26:43,518 --> 00:26:47,656 Het is duidelijk dat Jehovah jullie steeds heeft geholpen. 410 00:26:47,756 --> 00:26:52,427 Bedankt dat je die aanmoedigende ervaringen met ons hebben willen delen. 411 00:26:52,527 --> 00:26:57,232 We bidden dat Jehovah jullie blijft zegenen in jullie trouwe dienst. 412 00:26:57,332 --> 00:26:59,768 -Dankjewel dat jullie hier waren. -Dankjewel 413 00:27:03,438 --> 00:27:06,241 Dus zoals we hebben gezien... 414 00:27:06,341 --> 00:27:10,612 moesten onze vier gasten allemaal veranderingen aanbrengen... 415 00:27:10,712 --> 00:27:12,847 uit hun comfortzone stappen. 416 00:27:12,947 --> 00:27:17,852 Hun ervaringen helpen ons in te zien... 417 00:27:17,952 --> 00:27:21,289 dat het nooit te laat is om iets nieuws te gaan doen... 418 00:27:21,389 --> 00:27:23,692 in je dienst voor Jehovah. 419 00:27:24,859 --> 00:27:31,833 En wat zal Jehovah voor ons doen, als we net als zij die sprong in het diepe wagen? 420 00:27:32,801 --> 00:27:37,639 Denk aan Jezus’ woorden in Mattheüs 17:20: 421 00:27:37,739 --> 00:27:41,943 Als jullie geloof maar zo groot is als een mosterdzaadje... 422 00:27:42,043 --> 00:27:47,315 zullen jullie tegen deze berg zeggen: Ga van hier naar daar, en dan gaat hij. 423 00:27:47,415 --> 00:27:50,385 Niets zal dan onmogelijk voor jullie zijn. 424 00:27:51,920 --> 00:27:55,023 Zie je, jouw boek... 425 00:27:55,123 --> 00:27:59,461 het verhaal van jouw leven is nog niet af. 426 00:27:59,561 --> 00:28:02,364 Het is nog niet in steen gebeiteld. 427 00:28:02,464 --> 00:28:07,335 Er is nog tijd om dingen aan te passen en nieuwe hoofdstukken toe te voegen. 428 00:28:07,435 --> 00:28:09,170 En als je de sprong waagt... 429 00:28:09,270 --> 00:28:17,178 belooft Jehovah dat je bergen kunt verzetten en dat niets onmogelijk voor je zal zijn. 430 00:28:19,080 --> 00:28:25,353 We zien jullie graag weer terug bij de volgende aflevering van The Inside Story. 431 00:28:52,147 --> 00:28:57,619 Heel erg bedankt broeder Chilton, en natuurlijk ook de echtparen die werden geïnterviewd. 432 00:28:57,719 --> 00:29:02,590 Het was heel aanmoedigend voor ons om te zien en er aan herinnerd te worden... 433 00:29:02,690 --> 00:29:05,860 dat sommigen in hun tienerjaren beginnen met pionieren... 434 00:29:05,960 --> 00:29:07,595 maar anderen beginnen later. 435 00:29:07,695 --> 00:29:12,233 Dus denk nooit dat een bepaalde keuze in steen gebeiteld is... 436 00:29:12,333 --> 00:29:14,803 dat je daar niks meer aan kunt veranderen. 437 00:29:14,936 --> 00:29:17,372 Wat een geweldige aanmoediging!